Şan Dersi Eğitimin Amaçları

" Düzenli bir solunumla, gırtlak altı (subglottik) basınç çok iyi
ayarlanmalıdır,

" Doğal ses oluşumuna aykırı olmamalıdır,

" Ses bölgeleri (registerler) iyi tanınmalı, yerine göre ve uygun olarak
kullanılmalıdır,

" Ses, anatomik yapı özelliklerinin dışındaki tonlarda zorlanmamalıdır,

" Artikülasyon, dilin gereklerine uygun olarak oluşturulmalıdır,

" "Konuşur gibi" şarkı söylenmelidir,

" Müziğin gerekleri yerine getirilmelidir,

Şan Dersi eğitiminin (temelden en ileri düzeye kadar) her aşamasında
eğitimcilik ve öğretmenlik mesleğinin gereklerine uygun davranılmalıdır.

Şan Dersi eğitiminin genel amacı ise, ilgili olduğu bilim
dallarının gerekleri doğrultusunda; bireyin, konuşurken ve şarkı söylerken
sesini, anatomik ve fizyolojik yapısına en uygun olarak doğru ve etkili bir
biçimde kullanabilmesini, konuştuğu dilin ses bilim (fonetik) özelliklerine
uygun olan artikülasyon ve diksiyon alışkanlığını kazanabilmesini sağlamaktır.

Şan Dersi eğitimi, içinde bulunduğu müziğin sanat ve bilim
özelliklerinden dolayı, kuramsal ve uygulama boyutlarıyla bir bütündür. Bu
bağlamda, şan eğitimi uygulamasının doğru olarak gerçekleşebilmesi, onun
kuramsal boyutunda bulunan bilimsel temeller ve verilerin gerçeğe uygun olup
olmadığının saptanmasına bağlıdır. Söz konusu bilimsel temeller ve verilerin
gerçeğe uygunluğu ise, şan eğitimi yöntem ve tekniklerinin bilimsel yöntemlere
uygunluğuna dayanır.

Genel müzik eğitimi bağlamında, ses eğitiminin
amaçları

Çocuklukta kazanılan yanlış konuşma ve şarkı söyleme
alışkanlıkları, gelişimini tamamlayamadan yitirilen seslere neden olmaktadır.
Bundan dolayı, özellikle genel müzik eğitimi verilen kurumlarda ses eğitiminin
önemi çok büyüktür.

Özetle, genel müzik eğitimi verilen kurumlarda ses
eğitimi; bireyin sağlıklı ses üreterek, doğru ve güzel konuşma, doğru ve güzel
şarkı söyleme, sesini doğru kullanma ve koruma alışkanlığı kazandırılmasını
amaçlar.

Nefes ve Teknikleri

Ses Sanatçılarında
Ses Bozukluklarının Nedeni

Nefes İyi şarkı söyleyebilmek ve iyi konuşabilmek için, her şeyden önce doğru
nefes alıp vermesini öğrenmek gerekir. Şarkı söyleyen kişi, ciğerlerine en çok
hava dolduracak şekilde nefes almalıdır. Aşağıdaki şekil üzerindeki sayıların
her biri, ayrı bir nefes türünü göstermektedir.

Nefes, akciğerlerin
eşit bir biçimde havayla dolmasıdır. Bu nefes bizi rahat hale getirmediği,
yumuşak ve kaynaşan bir sesin oluşumuna elverişli olmadığı için şarkı söylerken
kullanamayız.

Omuz ve göğüs nefesi. (Jimnastik nefesi) Bu nefes, havanın daha çok ciğerlerin
üst yarısında toplananıdır. Bu tür nefes, bilindiği gibi beden eğitimi
çalışmalarında kullanılan nefestir. Kalbe daha fazla yük Olduğu ve göğüs
boşluğundaki rezonansı önlediği için şarkı söylemeye fazla elverişli değildir..
Havayı, kalbi sıkıştıracak şekilde ve hançeresinin pek yakınına topladığı için
yorucu ve tehlikeli bir nefes alış şeklidir. Ayrıca bu nefesle alınan hava,
diğer nefes alış şekillerine göre, ciğerlere dolan havadan daha azdır.

Diyafram nefesi. İşte bu nefes şarkı nefesidir. Çiçek koklar gibi, havayı
ciğerlerimizin en derin köşelerine doldurmaya çalışırken, karnımızı dışarı
doğru itersek diyafram nefesini elde ederiz. Nefes verirken de, karnımızı hafifçe
içeri doğru çekerek, diyaframımızı çalıştırmış oluruz.

Doğru diyafram neresi
almak için, önce burnumuzdan nefes almalıyız. Diyafram nefesi, yatmakta olan
bir insanın doğal nefes alış biçimidir. Sırt üstü yatarken, elimizi karnımızın
üzerine koyarsak, bu hareketi rahatlıkla izleyebiliriz. Yatarken çok doğal olan
bu nefes, ayakta iken zorlukla ve belirli bir teknikle elde edilir. Bir şarkıcı
için diyafram nefesi çok önemlidir.

Diyafram nefesinde,
diyafram kubbelenip düzleşerek, havayı düzeni bir şekilde boşaltır. Bu ritmik
hareketi kontrol etmek için, ayakta bir elin avucunu göğsün üst kısmına,
diğerini de alt tarafına dayamalıdır. Böylece, diyafram bölgesindeki avucun,
hava basıncı ile dışarı doğru itildiği hissedilmelidir.. Bir çiçeği koklarken,
hayret ve korku anında, yatarken alınan nefes, doğal diyafram nefesidir.
Diyafram nefesi alınırken omuzlar yukarı kaldırılmamalı ve göğüste gözle
görülür bir hareket olmamalıdır.

Diyafram nefesi, daha çok akciğerlerin alt yarısında toplanan ve ciğer uçlarına
kadar inerek diyaframla ilişki kuran nefestir. Bu nefes, ses eğitimine en uygun
olan nefestir.Diyafram nefesinde hava, diyafram ve ses organının güç birliği
şarkı söylememizi kolaylaştırır. Diyafram nefesi, diğer nefeslere oranla,
kalbimize fazla yük olmaz. Diyafram nefesi, şarkı söylemek için gerekli olan
daha geç, daha düzenli ve istenen basınçta nefes boşaltmaya çok elverişlidir.
Bu nefes göğüs boşluğu rezonansını kısıtlamaz

Nefes egzersizleri
başlangıçta baş dönmesi ve yorgunluk yapabilir. Bunda çekinilecek bir şey
yoktur. Fazla oksijen almak, insanda sersemlik yapar. Nefes alma- verme süreci
sona erdiği zaman, çok kısa bir an bütün kasları gevşeterek , daha verimli yeni
bir nefese hazırlanılmalıdır.

Şarkı söylerken,
gereğinden fazla hava vermek, sesin hışırtılı ve havalı çıkmasına neden olur.
Her ses içiıı, gerektiği kadar hava harcanmalıdır. Fazla hava kullanmak
yüzünden, ses tellerinin kasılmaları ile ses tizleşmeleri ve ses kısılmaları
meydana gelir. Bunun için başlangıçta, doğru nefes alma, ölçülü verme ve
zamanında gevşemeleri iyi öğrenmek için yaptığı çalışmalar bir şarkıcıyı
amacına daha çabuk ulaştırır. Şarkı söylerken, müzik cümlelerinin durumuna göre
denetimle veya kaçamak nefes alınır.

A) DENETİMLİ NEFES:
Yavaş, uzun, geniş ve yeterince alınmalıdır. Gereğinden fazla nefes almak ses
tellerini sıkıştırır. Denetimli nefes hem ağız hem de burundan alınabilir.

B) KAÇAMAK NEFES: Çabuk, kısa, geniş ve yeterince alınmalıdır. Kaçamak nefes
sadece ağızdan alınır. Bu nefes. gülme, korkma gibi durumlarda karın duvarının
kasılması ile oluşur.

Nefes Çalışmaları

1- Çiçek koklar gibi nefes almak ve alınan nefesi F veya S konsonu (sessiz
harfi) ile boşaltmak. Bu çalışmada çiçek koklar gibi alınan nefes tıslar gibi
düzenli bir biçimde boşaltılmalıdır.

2- Alınan bir tek nefesin, kesik kesik boşaltılması.Bu
çalışma nefesin, diyafrarnla sıkı bir şekilde işbirliği yapmasına yardımcı
olacak ve nefes basıncını arttıracaktır. Alınmış bir tek nefes S konsonu kullanılarak
kesik kesik verilirken ikinci bir nefes alınmamalıdır. Kesik nefes
çalışmalarına, eğiticinin sayacağı her sayıya karşı bir kesik nefes
istenmesiyle başlanmalıdır.

Başlangıçta 5 kesik nefes, birinci yıl çalışmaları
sonunda en çok 30 kesik nefese kadar çıkarılmalıdır.. Nefes çalışmalarında
kalbimiz, normal nefese oranla daha büyük bir yük altındadır. Tutularak
boşaltılan bir nefes esnasında, kalbimizin daha kuvvetli ve sık çarptığını
hissederiz. Bu yüzden, bütün nefes çalışmalarının, kalbe fazla yüklenmeden
dengeli ve makul sürelerde uygulanması gerekir.

3- Kesik ve uzun nefes çalışmaları bir arada
yapılmalıdır.

4- Kuvvetli, hafif, kesik ve uzun nefes çalışmaları.
Bu çalışmaların amacı kesik ve uzun nefes çalışmalarına kuvvetli ve hafif
nefesleri de katarak nüans yapılmasını sağlamaktır.

5- Büyüyen ve küçülen, kesik ve uzun nefes
çalışmaları. Bu çalışmaların amacı, diyafram gücünü ve nefes basıncını
arttırmaktır.

ümitköy şan dersi, çayyolu şan dersi